دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته رسانه
چکیده :
مسأله مشارکت زنان ایرانی بعد از انقلاب اسلامی‌سال 1357 در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و پذیرفتن مسئولیتها از مباحث مهم تلقی میشود.جایگاه و نقش زن در جامعۀ معاصر ایران نگاه‌های متفاوتی را در داخل و خارج کشور به خود جلب کرده و تحلیلها و تفسیرهای بسیاری را به دنبال داشته است. از جمله چگونگی حضور زن در سینما نیز از این قبیل است. تلاش گسترده زنان ایرانی برای حضور و مشارکت در تمامی‌فعالیتهای اجتماعی و ورود به زمینه‌هایی که تا پیش از این غیر قابل دسترسی بوده حائز اهمیت فراوان است. پژوهشگر در این تحقیق برآن است که دیدگاه فمینیستی زنان فیلم ساز ایرانی را با کمک ، بازنمایی فیلم‌هایی که با حضور زنان در سینمای ایران به تصویر کشیده شده و بررسی مضامینی فمینیستی آنچه توسط این فیلم سازان زن به نمایش درآمده را بررسی کند.
با مطالعه‌ی کتب و اسناد تاریخی مرتبط با مشارکت زنان ایرانی و سینمای ایران با 13 تن از صاحب نظران، کارشناسان و کاگردانان مطرح ایران به شیوه‌ی مصاحبه‌ی عمقی گفت وگو شده است، و یا تحلیل محتوا این نتیجه به دست آمده که زنان فیلمساز ایرانی ، فیلم با مضامین فمینیستی می‌سازند، وسینمای آنها سینمای جنسیت محور دانست، زیرا که در آن شخصیت زن به عنوان کاراکتر اصلی همه فیلمهای آن است، قهرمان فیلم "زن" وضد قهرمان "مرد" است. این فیلم‌ها، روایت کننده قصه‌های زنانه است. شخصیت اصلی فیلم: زن مستقل، ،شاغل با سواد به تنهای مسئولیت زندگی را بر عهده گرفته و بیشتر فعالیت‌های زن بیرون از خانه شکل می‌گیرد.
واژگان کلیدی :
سینما ایران Iranian cinema
جنبش زنان women’s movement
تحلیل محتوا Content analysis
کارگردان زن women film directors
مضامین فمینیستی feminist themes
مقدمه
در سالهای پس از انقلاب اسلامی‌سال 1357 در ایران مسأله مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و پذیرفتن مسئولیتها از مباحث مهم در جوامع صنعتی تلقی میشود. از جمله چگونگی حضور زن در سینما نیز از این قبیل مباحث مهم است. تلاش گسترده و بی وقفه‌ی زنان ایرانی برای حضور و مشارکت در تمامی‌فعالیتهای اجتماعی و ورود به زمینه‌هایی که تا پیش از این غیر قابل دسترسی بوده حائز اهمیت فراوان است. سینمای ایران که خود از عرصه‌های مهم وجدید در تغییرات اجتماعی و فرهنگی ایران است یکی از بارزترین عرصه‌های ورود هم مضامین زنانه وهم کنشگران زن ایرانی است.تا آنجا که بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد ؛ همانگونه که با ورود بازیگر زن ایرانی به سینما سرنوشت سینما با ماجراهای جدیدی رقم خورده است ، تاثیرات متقابل این دو بر یکدیگر نیز موجب روشن شدن و ثبت حقایقی در سینمای ایران شده است .
ورورد زن به عرصه سینما سرانجام حرکت و رشد ذهنی زنان را برای فیلم سازی به دنبال داشته است که با وجود دوره‌های مختلف ومتفاوت ؛ اگر چه خیلی طول کشیده است اما امروز آرام آرام به عنوان واقعیتی چشمگیر شکل گرفته است . از طرفی دیگر بالا رفتن سطح مشارکت اجتماعی وسیاسی زنان ایرانی و راه یابی آنان به مشاغل مختلف در جامعه؛ طرح خواستهایی برای احقاق حقوق زنان را درپی داشته که گاه رویکردی فمینیستی در برخی موارد فرهنگی همراه شده است. این رویکردی در حوزۀ سینما ودر حرفه فیلم سازی خود را بیشتر از عرصه‌های دیگر نشان داده است.
با این ترتیب می‌توان گفت شکل گیری گونه‌های از نگرش فمینیستی میان بخشی از زنان به علت دست نیافتن به همه حقوق خود از سویی دستمایه‌‌‌ای برای فیلم سازان زن شده است ؛و از سویی دیگر دامن زدن به این قضیه باعث طرح پدیده‌ی زنان فیلم ساز فمینیست در جامعه ایران و برجسته شدن اهمیت ونقش آنان گردیده است. این پژوهش برآن است که با تکیه بر مفهوم ارتباطی سینما به عنوان یک رسانه‌ی مهم و سیر تحوّل نگرش‌های زنان به عنوان عامل مؤثر هویت یابی آنان در ایران، مضامین فمینیستی را در قالب فیلمهای زنان فیلم ساز ایرانی ،بررسی کند.
1-2- تعریف مسأله
با مطالعه وطبقه بندی دیدگاههای نو درباره‌ی نظریه‌هایی زن و سینما و نیز با مروری بر تاریخ سینمای ایران وچگونگی حضور زنان در آن و در آن دسته از فیلم‌هایی که به کارگردانی زنان فیلم ساز ایرانی تهیه شده اند، می‌توان رابطه‌ی میان اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران و نگرش فمینیستی فیلم سازان زن را در هر مقطع تاریخی از طریق نحوه حضور زن ایرانی و مضامین فمینیستی در فیلم‌ها پی گرفت. بر این اساس مسأله اصلی این تحقیق چگونگی بازتاب تحولات اجتماعی زنان ونگرش‌هایی مربوط به آن در فیلمهای ساخته شده پس از انقلاب اسلامی(1388-1357)توسط زنان است.روشن است که هر فیلمی‌که با موضوع زن یا درباره زنان یا بوسیله زنان ساخته میشود یک فیلم فمینیستی نیست ،چنانکه در ایران فیلم‌هایی هست که اگرچه درمورد یا توسط زنان ساخته شده اند ، اما همچون فیلمهای غیرزنانه مشمول نقدهای فیمنیستی قرار می‌گیرند که زنان را از چشم اندازی مردانه دیده اند و تصویر در آورده اند و در عین حال تفسیر کرده اند.
پرسش‌ها و فرضیه‌های تحقیق
بر اساس آنچه به عنوان مسأله،زمینه وچارچوب نظری تحقیق در این فصل آمد می‌توان مهمترین پرسش‌های تحقیق را در شمار مسایل ذیل دانست:
1. سینمای زنان ایرانی چه مراحلی را پشت سر گذاشته است ؟
2. مظاهر یا نمادهای فمینیستی در فیلمهای زنان ایرانی چیست؟
3. مضامینی که زنان فیلم ساز ایرانی به آنها پرداخته اند چه ویژگیهای دارند؟
4. آیا بین دیدگاههای زنان فیلمساز ایرانی و دیدگاههای رایج در نظریات فمینیستی تفاوتی وجود دارد ؟
5. آیا خواسته‌های سیاسی واجتماعی زنان در سینمای زنان فیلمساز ایرانی مطرح شده است یا خیر؟
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
1-2- تعریف مسأله
1-3- زمینه نظری
1-4- زمینه‌های عملی
1-5- ضرورت و اهمیت تحقیق
1-6-اهداف تحقیق
1-7- چهارچوب نظری تحقیق
1-8- پرسش‌ها و فرضیه‌های تحقیق
1-9-جامعه آماری و روش تحقیق 6
فصل دوم :مبانی نظری
بخش اول :فمینیسم و تحولات مفهومی‌آن
2-1-1- مفهوم فمینیسم
2-1-2- سیر تحوّل فمینیسم
2-1-3- گرایش‌های فمینیستی در دوران معاصر
2-1-4- فمینیسم اسلامی
جمع بندی و نتجه گیری
بخش دوّم :جنبش زنان و فمینیسم در ایران
2-2-1- شکل گیری جنبش زنان در ایران
زنان و انقلاب مشروطه
زنان در دوران پهلوی اول و دوّم
انقلاب اسلامی‌و مبارزات زنان
حقوق زنان و فمینیسم در ایران
بخش سوّم: سینما، ارتباطات و نظریه‌های فمینیستی فیلم
2-3-1- فلسفه ارتباطی سینما
2-3-2-زنانه شدن هنر
2-3-3- نظریه‌های فمینیستی فیلم
تئوری فمینیستی فیلم
فیلم و نقش‌های جنسیتی
2-3-4- فمینیسم و نظریه‌های ارتباطی
نظریه کلیشه سازی
نظریه بازنمایی
رسانه‌ها و اجتماعی شدن
گفتمان پدر سالاری بازنمای جنسیت
فنای نمادین زنان
بخش چهارم: سینمای ایران
2-4-1- شکل گیری سینما در ایران
2-4-2-تحولات سینمای ایران و حضور زن
زن تماشاگر
زن به مثابه بازیگر
زن در سینما در دهه‌های چهل و پنجاه
تغییرات جدید اجتماعی و سینمای متأخر ایران
سینما و انقلاب اسلامی
اصلاحات و کم شدن رنگ نظارت
2-4-2- سینماگری پس از انقلاب و زنان ایرانی
زن و سینما از حذف تا حضور
زن، جامعه و سیاست
پخش پنجم: پیشنه تحقیق و چارچوب نظری تحقیق
پیشنه تحقیق
یکم: پژوهش‌های ایرانی
دوّم: پژوهش‌های خارجی
2-5-2- چارچوب نظری/ مفهومی‌تحقیق
2-5-3- سؤال‌ها و فرضیه‌های اصلی تحقیق
فصل سوّم : روش تحقیق و تعریف متغیرها
یکم: روش تحقیق
3-1- پژوهش اسنادی
3-2 - مصاحبه
3-3- تحلیل محتوا
دوّم : تعریف نظری و عملیاتی متغیرها
فصل چهارم: بررسی یافته‌های تحقیق
بخش یکم: تحوّل مشارکت زنان ایرانی و شکل گیری سینما
4-1-1- تحول مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان در ایران
4-1-2- سینمای زنان در ایران
سینما و فمینیسم درایران
ظهور زنان کارگردان در سینمای ایران
تابو، محدودیت‌ها و سانسور
4-1-3- نگاه زن کارگردان ایرانی به موضوعات زنان و فمینیسم
بخش دوّم : تحلیل محتوای فیلم‌ها
4-2-1- معرفی فیلمهای کارگردانان زن
4-2-2- تجزیه و تحلیل فیلم‌ها
بخش یکم: توصیف یافته‌ها
بخش دوّم: تحلیل یافته‌ها
فصل پنجم : جمع بندی و نتیجه گیری
5-1- چکیده‌ی مباحث
5-2- پاسخ به سؤال‌ها و فرضیه‌های تحقیق
5-3- تنگناهای تحقیق و پیشنهادها
فهرست مآخذ
ضمیمه (دستور العمل کد گذاری مضامین فمینیستی در فیلمهای زنان سینماگر ایرانی)